Barbara Ostrzeńska jako młodziutka dziewczyna była, jak się wydaje z wzajemnością, zakochana w przystojnym prawniku, Józefie Toliboskim. Ich drogi rozeszły się jednak - adorator, który nie wahał się przynieść Barbarze bukietu nenufarów porastających taflę jeziora, nie zdobył się na decyzję małżeństwa ze śliczną ale niebogatą panną. Barbara przeżyła zawód miłosny i straciła nadzieję na szczęście w miłości. Tymczasem w czasie wakacji w Borku poznała Bogumiła Niechcica. Czy zdecyduje się na małżeństwo z rozsądku? Czy miłość rzeczywiście nie zagości w życiu Barbary?<>

Pierwsze wersje powieści opublikowała pisarka w prasie w latach 1928-29 pt "Domowe progi" i "Kłopoty pani Barbary". Zamierzała pokazać, skąd wyszło i dokąd zmierza jej pokolenie, w losach Bogumiła i Barbary pokazując losy zdeklasowanego ziemiaństwa, a poprzez życie ich córki Agnieszki, jej męża Marcina Śniadowskiego ich środowisko - genealogię inteligencji międzywojennej, silnie naznaczonej przekonaniami lewicowymi, pokolenie, które wywalczyło Polsce niepodległość. W opisach życia Kalińca dała też znakomity obraz pozytywizmu w wydaniu prowincjonalnym, pokazując, jak w Polsce rodził się kapitalizm w różnych jego odmianach. Noce i dnie to także powieść o rodzinie, miłości i małżeństwie. Pokazując losy zwykłej, tuzinkowej rodziny, Dąbrowska opisała swych bohaterów z niezwykłą precyzją rysunku psychologicznego, czyniąc z Barbary i Bogumiła postacie, które tworzą jedną z najbardziej rozpoznawalnych par w literaturze polskiej.

Akcja rozpoczyna się w 1651 r. Książka opisuje dzieje Robinsona Crusoe, syna kupca w mieście Hull. Robinson nie chce wieść nudnego żywota jak jego ojciec, jako 17-latek ucieka z domu i płynie do Londynu. Ma pecha, gdyż pierwszy statek, którym płynie, rozbija się. Trafia na drugi okręt i tam uczy się sztuki żeglarskiej. Po pewnym czasie, chce wracać do domu, ale kapitan Smith namawia go, by popłynął z nim do Gwinei, a gdy tam dorobi się majątku, zostanie łaskawiej przyjęty przez ojca. Po śmierci kapitana Robinson pomaga wdowie po nim w prowadzeniu interesów. Jednak podczas kolejnej podróży statek zostaje napadnięty, a Robinson, wraz z innymi, wzięty do niewoli mauretańskiej. Po dwóch latach ucieka, wraz ze swym towarzyszem Ksurym i płynie do Brazylii, gdzie staje się plantatorem. Podczas wyprawy po niewolników 30 września 1659 statek się rozbija i Robinson jest jedynym ocalałym. Trafia na bezludną wyspę, gdzie, jak się okaże, spędzi następne 28 lat. Powoli zagospodarowuje się tam, buduje dom, uprawia zboże, oswaja kozy i papugę, wytwarza naczynia. W przetrwaniu pomagają mu znalezione przedmioty z innego rozbitego statku. Po latach na jego wyspę trafiają ludożercy, a Robinsonowi udaje się ocalić z ich rąk jedną z ofiar. Ocalałego krajowca nazywa Piętaszek (piątek, od dnia tygodnia kiedy go spotkał). Robinson "cywilizuje" dzikusa, czyniąc go towarzyszem swojej niedoli. Uczy go języka angielskiego i nawraca na chrześcijaństwo. Po latach do wyspy przybija statek z piracką banderą, którym kierują zbuntowani marynarze. Robinson pomaga kapitanowi odzyskać panowanie nad statkiem i może wrócić do rodzinnej Anglii.Akcję powieści autor umieścił na wyspie położonej u wybrzeży Wenezueli.Pierwsze wydanie drugiej części powieściDruga część powieści poświęcona jest podróżom Robinsona do Afryki i Azji. Bohater wyrusza w podróż statkiem. Po drodze przeżywa szereg przygód. Ostatecznie dociera drogą morską do Chin i stamtąd wraca przez Syberię i Archangielsk do Anglii. W powieści przedstawione są realia ówczesnych krajów Afryki i Azji. Inspiracją do napisania drugiej części przygód Robinsona i źródłem informacji o syberyjskich i chińskich realiach była obszerna relacja Duńczyka Eberharda Isbranda Idesa, rosyjskiego dyplomaty i ambasadora w Pekinie, który w l. 1692-1696 odbył podróż przez Syberię do Chin i przebywał w tym kraju. Relacja ta została przetłumaczona na język angielski i w takiej wersji przeczytał ją Daniel Defoe, na którym wywarła ona duże wrażenie.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Ebenezer Scrooge to główny bohater opowiadania -skąpiec i samotnik, który dba jedynieo pomnażanie swojego majątku. W czasie nocy wigilijnej nawiedzają go duchy, któreukazują mu sceny z jego życia z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.Przerażony wizją samotnej śmierci Ebenezer pojmuje w końcu, że jego dotychczasowytryb życia prowadzi do nikąd. Od tej pory bohater staje się szczodrym i serdecznymczłowiekiem.

Książka opowiada o perypetiach Rodiona Romanowicza Raskolnikowa, 23-letniego byłego studenta prawa. Rodia był półsierotą, miał jednak kochającą rodzinę. Jego matka Pulcheria Aleksandrowna i siostra Awdotia Romanowna, zwana Dunią, darzyły go głębokim uczuciem, wspierały finansowo i martwiły jego ciężką sytuacją. Siostra do tego stopnia pragnęła poświęcić się dla brata, że zamierzała wyjść za mąż za Piotra Pietrowicza Łużyna, człowieka który zapewniłby spokój materialny rodzinie, a Rodionowi ułatwił praktykę prawniczą. Bohater, zbuntowany przeciw porządkowi świata, popełnia morderstwo na starej lichwiarce. Zgodnie ze swoją ideologią, którą wcześniej publikuje na łamach prasy, jako jednostka wybitna ma prawo zabijać, gdyż geniusz usprawiedliwia wszystkie zbrodnie dokonane na "zwykłych" ludziach, których Raskolnikow nazywa "wszami". Morderstwo to ma być dla niego swoistym sprawdzianem jego odwagi i determinacji. Inną, mniej ważną pobudką była trudna sytuacja materialna Raskolnikowa, który potrzebował pieniędzy na kontynuację studiów.
Zbrodni dokonuje uderzając w jej głowę siekierą, uprzednio uśpiwszy jej czujność. W trakcie dokonywania zbrodni, zmuszony jest zabić również siostrę lichwiarki Lizawietę. Szczęśliwym trafem, udaje mu się zbiec z miejsca zbrodni, nie będąc zauważonym. Zabiera z mieszkania lichwiarki jedynie trochę pieniędzy i kilka przedmiotów, z przerażenia swym czynem traci zdolność racjonalnego myślenia i pozostawia nietknięte pudełko z dużą ilością gotówki. Czując obrzydzenie do ukradzionych przedmiotów i obawiając się odkrycia jego zbrodni, ukrywa łup pod kamieniem w jednej z pobliskich bram. Zbrodnia doprowadza go do samoudręczenia myślami o zbliżającej się karze. Powoduje to u niego wyczerpanie psychiczne, chorobę związaną z gorączką i majakami. Wciąż wierzy jednak w prawdziwość swej ideologii. Ostatecznie, po wielu załamaniach psychicznych, zostaje zdemaskowany przez sędziego śledczego, Porfirego. Za namową jego i Soni przyznaje się do zbrodni i w szczegółach relacjonuje władzom jej przebieg. Dzięki przyznaniu się do winy otrzymuje umiarkowaną karę. Trafia na 8 lat na Syberię. Na katordze przez większość czasu nie czuje skruchy, trapi go wręcz bezsensowność odsiadywania kary za czyn, który nazywa tylko "uchybieniem" jako że został wykonany tak niestarannie. Przełom pojawia się dopiero w końcowych fragmentach powieści.
Istotny w powieści jest również wątek Soni i Katarzyny Iwanowny. Sonia, której macochą jest Katarzyna Iwanowna (osoba niezrównoważona i wybuchowa), jest zmuszona do prostytucji przez warunki materialne. Jej perypetie wiążą się bezpośrednio z losem Rodiona i ostatecznie jedzie ona za nim na Syberię, gdzie przyczynia się do jego przemiany. Głównym jej powodem jest miłość do Raskolnikowa, która pozwala mu przeżyć trudne chwile i mieć nadzieję na nową przyszłość.